Cũng như con người, thực vật cần giống cái và đực để tạo ra hạt từ đó phát triển thành cây mới. Điều khác biệt ở đây là thực vật có cả bộ phận sinh dục đực và cái trên cùng một cây.
Thụ phấn là quá trình cho phép thực vật sinh sản.Trong một số trường hợp, gió và mưa thổi phấn hoa giữa các cây, khiến phấn hoa chuyển sang bộ phận sinh sản nữ của cây khác.
Sự thụ phấn là gì?
Thụ phấn là một quá trình quan trọng trong quá trình sinh sản của cây bằng hạt (cây mang hạt). Mọi người sẽ không có trái để ăn hoặc hoa đẹp để nhìn mà nếu không có quá trình thụ phấn. Thụ phấn ở thực vật là quá trình phấn hoa được chuyển từ bao phấn, phần đực của một bông hoa, đến phần nhụy, phần cái của hoa.
Bộ phận sinh dục đực – nhị hoa sản sinh ra phấn hoa. Phấn hoa nhìn giống như một loại bột. Phấn hoa có thể được chuyển đến trên một cây hoặc thậm chí là một số cây gần đó để chúng có thể được thụ phấn và tạo ra nhiều hoa hơn. Điều này xảy ra ở thực vật có hoa gọi là thực vật hạt kín.
Các kiểu thụ phấn
Sự giao phấn
- Nhờ động vật
Màu sắc tươi sáng, mùi tuyệt vời và hình dạng bắt mắt của thực vật không chỉ dành cho con người thưởng thức. Chúng thực sự đóng một vai trò rất quan trọng. Những đặc điểm này thu hút chim, côn trùng và các động vật khác để giúp quá trình thụ phấn. Khi những con vật này đậu trên cây, chúng rải phấn hoa từ bao phấn đến nhụy. Khi phấn hoa chuyển từ cây này sang cây khác, nó được gọi là thụ phấn chéo – loại thụ phấn phổ biến nhất ở thực vật.
Ví dụ, một con ong – người thụ phấn đang bay xung quanh một nhóm hoa tìm mật hoa ngọt để ăn. Con ong quyết định dừng lại để lấy một bữa ăn nhẹ. Phấn hoa từ bao phấn của cây dính vào chân ong. Khi con ong bay từ bông hoa này sang bông hoa khác, nó đang rải phấn hoa từ chân của mình đến nhụy của những bông hoa khác cùng loài, giúp quá trình thụ phấn.
- Nhờ gió và nước
Thụ phấn nhờ gió (anemophily) là một dạng thụ phấn của thực vật, trong đó các hạt phấn được gió phân tán. Các loại hoa thụ phấn nhờ gió thường nhỏ, không có mùi thơm, màu sắc không mấy sặc sỡ, không có tuyến mật, tràng hoa đơn giản hoặc không có. Mày hoa cực nhỏ, tách các mày ra để bao phấn bật tung ra ngoài. Đặc điểm: Hoa thường tập trung ở ngọn cây, bao hoa thường tiêu giảm, chỉ nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng, hạt phấn rất nhiều, nhỏ và nhẹ, đầu hoặc vòi nhụy dài, có nhiều lông. Một số loài thực vật thụ tinh nhờ gió là bồ công anh, cây lúa, cây ngô, cây lau, cây trinh nữ, cây phi lao.
Nước cũng có thể được sử dụng để giúp thụ phấn cho cây. Những cây này thường được tìm thấy trong ao và hồ. Những cây này giải phóng phấn hoa của chúng vào trong nước và nó di chuyển đến những cây tương tự khác để thụ phấn cho những cây này.
Tự thụ phấn
Một loại thụ phấn khác là tự thụ phấn. Tự thụ phấn là khi phấn hoa từ cùng một cây rơi vào đầu nhụy (đối với thực vật có hoa) hoặc vào noãn (đối với thực vật hạt trần) của chính hoa đó. Có hai loại tự thụ phấn: Trong trường hợp tự phối, phấn được chuyển tới đầu nhụy của cùng một bông hoa; Trong trường hợp thụ phấn khác hoa cùng gốc, phấn hoa được chuyển từ bao phấn của một bông hoa tới đầu nhụy của một bông hoa khác trên cùng một cây hoa, hoặc từ túi bào tử đực tới noãn trong cùng một cây thực vật hạt trần (lưỡng tính). Một số loài cây có các cơ chế để đảm bảo việc tự phối, ví dụ như hoa không mở ra (thụ phấn ngậm), hoặc nhị hoa di chuyển để tiếp xúc với đầu nhụy.
Sự hình thành của hạt
Khi phấn hoa đi vào trong nhụy hoa của cây, nó được thụ tinh và phát triển thành hạt. Khi hạt rụng xuống, động vật, nước và gió giúp phát tán hạt tới những vùng mà cây mới có thể mọc và phát triển.
Tầm quan trọng của sự thụ phấn
Bên cạnh vẻ đẹp để ngắm nhìn và thưởng thức, thực vật cho chúng ta thức ăn, quần áo và chỗ ở. Nó cũng cung cấp thức ăn và nơi trú ẩn cho động vật trên thế giới. Vai trò quan trọng nhất là thực vật tạo ra oxy để chúng ta có thể thở. Nếu không thụ phấn, cây có thể bị tuyệt chủng.
Tóm tắt
Thực vật sinh sản bằng cách thụ phấn – quá trình chuyển phấn hoa từ phần đực của cây sang phần cái của cây để thụ phấn và tạo ra hạt giống. Sự giao phấn xuất hiện khi phấn hoa từ nhị của cây này di chuyển sang nhụy của một cây khác để thụ phấn. Quá trình này diễn ra dưới sự giúp đỡ của động vật, nước và gió. Một số loài cây có thể tự thụ phấn. Chúng có thể tự tạo ra hạt mà không cần sự giúp đỡ từ bên ngoài. Thụ phấn đóng vai trò quan trọng trong đời sống của chúng ta.
